Ամենաթանկ ռեսուրսը

ՀՀ քննչական կոմիտեն հրապարակել է նոյեմբերի 16-ին գերեվարված զինվորականների նկատմամբ հարուցված քրեական գործի տվյալները: Ըստ այդմ, սահմանային երկու դիրքի ուղղությամբ ադրբեջանական հարձակման և դիրքերը կորցնելու արդյունքում դրանց պաշտպանությունն իրականացնող 37 զինվորականներից սպանվել է 5 հոգի (այդքան դի է վերադարձվել), ազատ է արձակվել 11 անձ, 21-ը մնացել է գերեվարված: Ի դեպ, գերեվարվածների քանակի մասին մամուլում շրջանառվում են այլ տվյալներ: Բայց քանի որ դրանք դժվար է հաստատելը՝ ընդունենք պաշտոնականը: Հիմա կատարենք մի փոքր վերլուծություն. 21-ի խնդիրը պարզ է՝ Իլհամը նրանց պահել է քաղաքական առևտրի համար: 11 հոգու ազատ արձակումն էլ, առաջին հայացքից, բարի կամքի դրսևորում է: Ու նաև լավություն անձամբ ՀՀ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող անձին: Բայց կարծում եմ, որ դրանով չի սահմանափակվում նրանց վերադարձնելու նպատակը:

Ենթադրում եմ, որ վերադարձն իրականացվել է գերիների նկատմամբ քրեական գործ հարուցել տալու համար: Չեմ կարող ասել, թե դա Նիկոլի հետ նախնական պայմանավորվածության արդյունք է, թե լավ հաշվարկված քայլ: Բայց որ դա միտված է Հայաստանի իրավապահ համակարգի միջոցով հայկական զինված ուժերին հերթական բարոյահոգեբանական հարված հասցնելուն՝ չեմ կասկածում: Քրգործ հարուցելն էլ վկայում է, որ Իլհամի այդ քայլը հասավ իր նպատակին:  

Իլհամի մոտ նման ծրագիր չէր ծագի, եթե վարչապետ կարգվելուց հետո Փաշինյան Նիկոլը չսկսեր բանակի դեմ արշավանքը, ինչն ավելի ակտիվացավ պատերազմի ընթացքում և հատկապես խայտառակ պարտությունից հետո: Եվ դա շատ բնական է՝ «խաղաղ դարաշրջանի մեկնարկ» նախաձեռնած վարչապետի պատկերացմամբ Հայաստանին զինված ուժեր անհրաժեշտ չեն: Չէ որ Հայաստանը այլևս երբեք հարձակվող կողմ չի լինի, իսկ պաշտպանվելու կարիք էլ չի լինելու: Հատկապես որ մեր երկրի սահմանների պաշտպանությունն այսօր իրականացնող ռուսական բանակի փոխարեն վաղ թե ուշ այդ գործառույթը կվերապատվիրակվի թուրքական բանակին:

Այդպես էր, չէ՞, սահմանված 1920 թ.-ի դեկտեմբերի 3-ի հայ-թուրքական հաշտության պայմանագրով նախատեսված դրույթներից մեկով: Իսկ Փաշինյան Նիկոլն, ի վերջո, վարչապետ կարգվեց Արցախը հանձնելու և թուրք-հայկական հաշտեցում կայացնելու նպատակով: Համապատասխան փաստաթուղթն էլ, բնականաբար, պետք է լինի ճիշտ այնպիսին, ինչպիսին էր 100 տարի առաջվանը: Մնում է, որ Փաշինյան Նիկոլը կարդա համացանցում առկա այդ փաստաթուղը, որպեսզի պատկերացնի, թե իր անհեթեթ «ճշմարիտ ճանապարհով» ուր է գլորում ինքը Հայաստանը: 

Նախորդ նախադասությունը գրելով հանդերձ՝ ես նույնիսկ չեմ էլ կասկածում, որ 100 տարվա հնության այդ փաստաթղթին ծանոթանալուց հետո էլ Փաշինյան Նիկոլը կգիտակցի սեփական քաղաքականության ծայրահեղ վտանգավորությունը: Իսկ եթե հրաշք պատահի, ու ես սխալված լինեմ, նա ոչինչ անել չի կարող: Նրան ուղղակի չեն թույլատրի շեղվել այն ուղուց, որը նախանշվել էր 2018-ի ապրիլյան իրադարձությունները նախագծելուց: Միամիտը մենք էինք, որ 2018-ի ապրիլին չէինք էլ կասկածում նման սցենարի առկայությքն մասին, երբ համերաշխորեն Սերժ էինք մերժում՝ ինչ է, թե դրժել էր այլևս երկրի ղեկավար չառաջադրվելու իր խոստումը:  

Ի՜նչ իմանայինք, որ «ժողովրդի իշխանության» ճարտարապետի դեպքում խոստումի մերժումն ամենաթեթև զանցանքն է լինելու, ու մենք ոչինչ անել չենք կարողանալու: Եվ դա այն դեպքում, երբ, ի տարբերություն Սերժի ժամանակի, մենք ժամանակի սղության խնդիր ունենք: Ու ոչինչ չենք կարողանում անել նաև ժամանակի առումով: Իսկ դա ամենաթանկ ռեսուրսն է, որից մեր այս օրերում զրկված է մեր հայրենիքը: